तरुलको गीत

आज माघ एक
अर्थात माघे सक्रान्ती
मकर नुहाउनुको साटो...
गाउँदैछु तरुलको गीत ।

धेरै धेरै गहिराईमा
चिम्टाईलो माटोमा चेप्टिन्दै–चेप्टिन्दै
जिलो माथि निकालेर
बिलोसँग उधैं–उधैं भासिएको तरुल
कोट्याउँदै तिस्कुलोले बिस्तारै–बिस्तारै
फाल्दै माटोको उरुङ
सर्लक्क निकाल्नु पो त—सफलता
आहा ! सबैले गर्व गरोस् ।
न पन्छाई सुकेको झ्याङ
नभेट्दै लहरा बोट
खनेर अन्ध–धुन्द
बनाएर चोटै–चोट
पारेर टुक्रै–टुक्रा
च्याखोक–च्याखोक
माटै–माटो
टाटै–टाटो
अरे ! निकालेर त्यसरी तरुल
कसरी मनाउनु हँ सक्रान्ती ?
यतिबेला,
मदेशमा सितलहर
पहाडमा तुसारो
र,
हिमालमा फैलिएको छ,
हिउँको साम्राज्य
जताततै चिसो
जताततै ठिही
परन्तु दन्किरहेछ सबैको छातिमा
ज्वालामुखीका लाभाहरु
हल्लो ! दुइतिहाई
फालेर हेर त तिम्रो दम्भ
के तरुल सग्लो निस्कदैछ ?
अर्कैले गाडेको गाभो
अर्कैले गोडेको गाँज
अर्कैले काटेको पराल
अर्कैले झाँटेको बिटो
अर्कैले कुटेको ढिक्की
अर्कैले केलाएको बियाँ
अर्कैले भरेको मानो
अर्कैले उमालेको चामल
अर्कैले पस्केको चोइली
घुटुक्क निल्न पल्केको तिमी
बुझौला र ? तरुल गाथा
त्यसैले त,
च्याखोक–च्याखोक
चोइटै–चोइटा
चोटै–चोट
माटै–माटो
निकाल्न साथ जमिनबाट
हुत्याउन लायक सुङ्गुर खोरमा ।
ओ दुईतिहाई !
फालेर आउ दम्भ
पहिचानको सारङ्गी रेटेर
सुनाउँला सक्रान्तीको दिन
तरुलको समावेसी गीत ।
शब्दार्थ
तिस्कुलो ः तरुल खन्ने बाँसको तिखो किलो
उरुङ ः खात
च्याखोक–च्याखोक ः छियाँ–छियाँ, जताततै चोट लागेको